سبک های رهبری زیادی وجود دارد که یک رهبر می تواند برای موفقیت بیشتر در محیط کار پیاده کند. یکی از این سبک‌ها، رهبری موقعیتی است، یعنی زمانی که یک رهبر، نوع رهبری خود را متناسب با شرایط یا وظیفه خاص تنظیم می‌کند.
در این مقاله به تعریف رهبری موقعیتی، نحوه اجرای رهبری موقعیتی توسط رهبران و مزایا و معایب این سبک از رهبری می پردازیم.
رهبری موقعیتی چیست؟
رهبری موقعیتی زمانی صورت می پذیرد که در آن یک فرد، سبک هدایتگرانه و مدیریتی ارشد خود در سازمان را متناسب با محیط کاری فعلی و/یا نیازهای یک تیم تطبیق می دهد. این سبک رهبری به مهارت های یک رهبر وابسته نیست. بلکه مبتنی بر توانایی رهبر برای تطبیق با الزامات یک تیم یا سازمان است تا رهبر بهتر و مؤثرتری باشد.
این سبک را می توان به عنوان نظریه یا مدل رهبری موقعیتی نیز نام برد و توسط کن بلانچارد و پل هرسی در طول توسعه کتاب مدیریت رفتار سازمانی ابداع شد. طبق نظر بلانچارد و هرسی، یک رهبر موقعیتی ممکن است بسته به شرایط از یکی از سبک های رفتاری زیر استفاده کند:
گفتاری
این سبک زمانی است که یک تیم نیاز به نظارت دقیق و راهنمایی مداوم دارد. رهبرانی که از سبک گفتاری استفاده می کنند ممکن است همه تصمیمات را بگیرند و سپس این تصمیمات را به تیم منتقل کنند. سبک گفتن معمولاً زمانی استفاده می شود که نتایج تکراری مورد نیاز است یا زمانی که یک تیم در سطح مبتدی است.
فروش
این نوع رهبری معمولاً زمانی استفاده می شود که یک تیم یا کارمند برای انجام یک وظیفه یا وظیفه شغلی بی انگیزه باشد.
مشارکتی
سبک رهبری رفتاری مشارکتی بیشتر زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که یک تیم در انجام وظایف خاص صلاحیت داشته باشد اما تمایل یا اعتماد به نفس لازم برای انجام آنها را ندارد.
تفویض اختیار
سبک رهبری تفویض اختیار زمانی است که یک تیم در مشاغل خود کارآمد و مؤثر باشد و به راهنمایی کمی نیاز داشته باشد.
هیچ سبک خاصی برای یک رهبر بهترین در نظر گرفته نمی شود. در عوض، رهبری که از سبک رهبری موقعیتی استفاده می کند، از هر سبکی که برای یک وضعیت خاص مناسب تر است استفاده می کند.
یک رهبر موقعیتی چه می کند؟
رهبری كه سبك رهبری موقعيتی را اجرا میكند، سازمان يا تيم را ارزيابی می كند و شيوه رهبری خود را برای برآوردن نيازهای خاص تيم يا سازمان تعديل می نماید. یک رهبر موقعیتی سازگاری و انعطاف پذیری را در رفتار خود اعمال می کند و به طور مرتب شرایط را ارزیابی می کند تا مطمئن شود که به مناسب ترین و موفق ترین راه سازمان را هدایت کرده است.
ویژگی های مشترکی که یک رهبر موقعیتی در محل کار نشان می دهد یا می تواند نشان دهد عبارتند از:
جهت گیری
برخی از تیم ها یا سازمان ها برای موفقیت به سطح بالایی از جهت گیری نیاز دارند. یک رهبر موقعیتی در جهت دهی و نظارت مستمر مؤثر است.
انعطاف پذیری
از آنجایی که یک رهبر موقعیتی به طور مداوم سبک خود را متناسب با شرایط فعلی تنظیم می کند، باید انعطاف پذیر باشد و بتواند به طور منظم سازگار باشد.
تشویق مشارکت
رهبران موقعیتی اغلب اعضای تیم را تشویق می کنند تا با ترویج مشارکت در تصمیم گیری ها، بیشتر به خود متکی شوند.
نمایندگی
یک رهبر موقعیتی موفق باید بتواند وظایفی را به آن دسته از اعضای تیم که قادر به کار مستقل هستند محول کند. این امر به ویژه زمانی صادق است که تیم رهبر تحت هدایت رهبر بالغ تر می شود.
مربیگری منظم
رهبران موقعیتی اغلب باید بتوانند تیم خود را برای تشویق رشد و استقلال، مربی گری کنند.
صداقت
یک رهبر موقعیتی باید در مورد یک موقعیت صادق باشد و سبک خود را متناسب با آن تنظیم کند. نه اینکه به نحوی هدایت شود که بیشترین سود را برای رهبر داشته باشد.
چنین رهبری قادر است تیم خود را با موفقیت ارزیابی کند و سبک های مختلف رهبری را برای رفع نیازهای تیم در هر وضعیتی پیاده سازی کند. این رهبران در صورت نیاز، حمایت می کنند و رشد و استقلال را در میان تیم های خود تشویق می کنند تا بهره وری و موفقیت را افزایش دهند.
مزایای رهبری موقعیتی
رهبری موقعیتی می تواند مزایای زیادی هم برای رهبر و هم برای تیم یا سازمان داشته باشد. چند مزیت این نوع رهبری عبارتند از:
- رهبران می توانند از هر سبک که معتقدند در یک موقعیت خاص بهترین است استفاده کنند.
- این نوع سبک نسبتاً ساده است، زیرا تنها چیزی که لازم است توانایی ارزیابی موقعیت و سازگاری با آن است.
- رهبری موقعیتی می تواند محیط راحت تری را برای کارکنان ایجاد کند زیرا سبک اجرا شده معمولاً با نیازهای آنها مطابقت دارد.
- این نوع رهبری سطوح مختلف توسعه را در کارکنان به حساب می‌آورد و به سطح مهارت و نیازهای هر کارمند کمک می‌کند.
معایب رهبری موقعیتی
علاوه بر مزایا، مشکلات بالقوه ای نیز برای اجرای این سبک رهبری در سازمان وجود دارد. معایب استفاده از این سبک رهبری عبارتند از:
- رهبری موقعیتی می تواند باعث سردرگمی در سازمان شود. زیرا چنین شخصی ممکن است به طور مداوم رویکرد خود را برای رسیدگی به نیازهای هر تیم یا فرد تغییر دهد.
- رهبری موقعیتی تمایل دارد فقط بر اهداف کوتاه مدت تمرکز کند و در نتیجه ممکن است اهداف بلند مدت را نادیده بگیرد.
- این رهبران اغلب زمانی که وظایف تکراری باید تکمیل شوند به خوبی نقش آفرینی نمی کنند. زیرا انعطاف‌پذیرند و بسیاری از محیط‌های وظیفه‌محور این گونه نیستند.
- رهبری موقعیتی به توانایی مدیر ارشد سازمان در قضاوت در مورد سطح بلوغ کارمند بستگی دارد. برخی از رهبران نمی توانند این کار را به طور موثر انجام دهند و بنابراین ممکن است سبکی از رهبری ارائه دهند که مناسب کارمند یا تیم خاصی نباشد.
نمونه هایی از رهبری موقعیتی
موارد زیر نمونه های واقعی از نحوه اجرای رهبری موقعیتی در محل کار هستند:
مثال 1
یک اورژانس به تازگی پذیرای هجوم زیادی از بیمارانی است که در یک تصادف اتوبوس به شدت مجروح شده اند. با چنین تعداد زیادی از بیماران در اتاق اورژانس، سرپرست اتاق اورژانس باید یک سبک رهبری “گفتگو” را اجرا کند تا کارکنان اتاق اورژانس را به شیوه ای کارآمد هدایت کند. این امر مستلزم آن است که سرپرست اتاق اورژانس نظارت مستمر و جهت دهی منظم به همه کارکنان اورژانس ارائه دهد تا اطمینان حاصل شود که همه بیماران به موقع ویزیت شده و از آنها مراقبت می شود.
مثال 2
یک مدیر باید با تیم خود بر تکمیل یک پروژه نظارت کند. تیم مدیر دارای تجربه کافی در انجام تمام وظایف مورد نیاز برای پروژه است و تیم اعتماد به نفس و توانایی خود را برای قبول مسئولیت کار خود نشان داده است. با دانستن این موضوع، مدیر از سبک رهبری “تفویض اختیار” در طول پروژه استفاده می کند و وظایف را با حداقل نظارت به هر یک از اعضای تیم محول می کند.
یک پاسخ