مدیران کسب و کارها چطور برای فعالیت های آتی خودشان برنامه ریزی می کنند؟ فعالیت مستمر و پایدار در محیط کسب و کار نیاز به داشتن نگرش صحیحی از رویدادها و ترندهای آینده دارد. به علاوه هر سازمانی باید بتواند خود را با چالش ها و مسائلی که احتمال رخداد آنها وجود دارد، آماده کند. این موضوع هم برای کسب و کارهای بزرگ مقیاس و هم کوچک مقیاس حائز اهمیت است. آینده پژوهی علمی است که در این مسیر به مدیرها و صاحبان کسب و کارها کمک می کند.
مواردی که در این مطلب میخوانید
در این مقاله به بررسی مفهوم آینده پژوهی و اهمیت آن در دنیای تجارت می پردازیم. با ما همراه باشید تا در این زمینه بیشتر بدانید.
آینده پژوهی چیست؟
مطالعات آینده یا «آینده پژوهی» مطالعه سیستماتیک آینده های ممکن، محتمل و ترجیحی است. این زمینه به کاوش در آینده های جایگزین می پردازد؛ یعنی تمام مسیرهایی که ممکن است آینده را شکل دهند. همچنین علم آینده پژوهی برای بررسی جهان بینی و اسطوره هایی که زیربنای چشم انداز جمعی ما هستند، مورد استفاده قرار می گیرد.
اجازه دهید کمی دقیق تر این مفهوم را توضیح دهیم. امروزه دولت ها و رهبران در سراسر جهان به طور فزاینده ای به دنبال آینده نگری سیستماتیک برای مدیریت عدم اطمینان و ایجاد انعطاف هستند. آینده پژوهان با کسب و کارها، دولت ها و… همکاری میکنند تا سناریوهای آینده را بررسی و به آنان کمک کنند درباره چیزهایی که هنوز اتفاق نیفتاده اند فکر کنند – و برای آن آماده شوند. آینده پژوهی در حقیقت، یک زمینه تحقیقاتی علمی است که محققان بسیاری از رشته ها از جمله مدیریت عالی کسب و کار به آن می پردازند.
ارکان آینده پژوهی
آینده پژوهی شامل ارکان زیر می شود:
- پیش فرض ها یا سناریو های آینده، که گویای احتمالات متفاوت برای آینده یک کسب و کار است
- هدف از آینده پژوهی، که دربرگیرنده عواملی همچون منابع انسانی و پیشرفت تکنولوژی است که باید در مطالعات آینده مورد توجه قرار گیرند
- متدولوژی یا روش شناسی، که تکنیک های مورد استفاده در این فرآیند را نشان می دهد
- خروجی آینده پژوهی، که نشان می دهد در حال حاضر باید چه کارهایی انجام دهیم تا برای هر آینده احتمالی آماده شویم
- ویژگی های آینده پژوه، که بیانگر سطح دانش و آگاهی و همچنین خصوصیات اخلاقی فرد محقق است
- افق آینده پژوهی، که تا بی نهایت گسترش می یابد و بر اساس آن، باید به تاثیر اقدامات آتی کسب و کار بر نسل های بعدی و دهه های بعدی توجه کرد.
شکل زیر نشان دهنده ارکان آینده پژوهی یا مطالعات آینده است:
ویژگی های متخصصان آینده پژوهی
ویکتور وحیدی موتی (با نام اصلی وحید وحیدی مطلق)، مدیر فدراسیون جهانی آینده پژوهی (WFSF) خاطرنشان می کند که تفاوت های آینده پژوهان حرفه ای با انواع دیگر تحلیلگران و مشاورانی که در مورد آینده اظهار نظر می کنند به این شرح است:
محققان آینده پژوه معمولاً روی افق های بلندمدت یعنی حداقل 5 سال آینده تمرکز می کنند تا زمان و فضای کافی برای طراحی تصمیمات جدید و انجام اقدامات مناسب برای تأثیرگذاری بر آینده وجود داشته باشد.
آنها به جای صرفاً یک حوزه تخصصی و محدود، کلی گرا هستند. همچنین به ابعاد گسترده تر تغییرات و تحولات در محیط کلان جهانی شامل همه مولفه های جامعه، فناوری، سیاست، محیط زیست و اقتصاد می نگرند.
بیش از آگاهی پراکنده از روندها و رویدادهای کوچک روزمره، به شناخت نیروهای بزرگ و روندهای اساسی و کلان اهمیت می دهند.
مفروضات پنهان، کمتر آشکار و اساسی را شناسایی می کنند که حاکی از امکان و عدم امکان رخدادهای مختلف آینده است.
به جای تکیه بر تداوم و برون یابی روندهای جاری و مشاهده شده، به ابهامات مهم و کلیدی در قالب سناریوهای متنوع و متفاوت توجه می کنند و از این طریق الگوهای ذهنی سفت و سخت خود و دیگران را آشکار می کنند. بر اساس واقعیت های جدیدی که ظاهر می شوند، آنها مدل های ذهنی یکدیگر را ترکیب کرده یا تغییر می دهند.
به جای تقویت روحیه ناامیدی و تسلیم در برابر آینده ای که از قبل مشخص و تعیین شده است، مردم و سازمان ها را به سمت آگاهی و شبکه سازی سیستماتیک و مشارکتی برای رسیدن به آرمان ها و تحقق چشم اندازهای خود تشویق می کنند که نشان دهنده آینده مطلوب آنهاست.
مزایای آینده پژوهی
کسب و کارها چگونه باید در هر آینده ممکنی که برای آنها متصور است، به حیات و سوددهی خود ادامه دهند؟ این تنها با پیش بینی صرف ممکن نیست بلکه نیازمند مهارت های گسترده تری است که زیرشاخه آینده پژوهی قرار می گیرد. آینده پژوهی نه تنها مباحث اقتصادی و تجاری، بلکه حتی مسائل روان شناسی را نیز در پیش بینی تحولات آینده مورد نظر قرار می دهد.
بنابراین رهبر یک کسب و کار باید به این موضوع توجه ویژه ای داشته باشد. رهبران پیشتاز باید مهارت آینده پژوهی و آینده نگری را در خودشان تقویت نمایند و یا از کمک متخصصان و محققان خبره در این حوزه بهره ببرند. برای تشخیص ویژگی های رهبری مناسب یا ویژگی های نیازمند تقویت برای رهبری، انجام تست های خودشناسی همچون تست MBTI می تواند کمک کننده باشد:
آینده پژوهی مزایای مهمی برای سازمان ها به دنبال دارد که در ادامه به سه مورد از این مزایای کلیدی اشاره می کنیم:
1. تقویت فرهنگ مشارکتی در سازمان
هنگامی که سطوح مختلف سازمان خود را در گفتگوهای مربوط به آینده درگیر می کنید، از ایجاد فرهنگ مشارکت در سازمان حمایت می کنید. این باعث می شود بتوانید نیروهای کاردان تر را به سازمان خود جذب نمایید و حس عاملیت و معنایی به تجربه کارمندان خود ببخشید.
2. رشد خلاقیت در کسب و کار
توجه به آینده پژوهی در سازمان به رشد خلاقیت، تنوع بخشی به دیدگاه ها، بیان تجربیات، تعیین انتخاب ها و راه های جدید منجر می شود. همچنین ذهن شما و سایر افراد را به روی گزینه هایی که قبلا در دسترس نبودند باز می کند.
3. طراحی محصولات آینده نگر
طراحی و توسعه محصول به طور مستقیم تحت تاثیر نیازهای آینده بازار قرار دارد. به ویژه در دنیای امروز که سرعت تغییرات بسیار بالاست و کسب و کارها باید بتوانند خودشان با با این سرعت هماهنگ کنند. آینده پژوهی به شما کمک می کند تا خطوط تولید و خدمات خود را پیش از قرارگیری در دسترس مشتری متحول نمایید و بر اساس نیاز آتی بازار عمل کنید. برای مثال، یکی از ترندهای جاری که در سال های آینده نیز بسیار بیش از پیش مورد توجه قرار خواهد گرفت، سبز بودن کسب و کارهاست. به این معنا که فعالیت کسب و کارها سمت و سوی سازگاری با محیط زیست را پیدا کند. چک لیست زیر برای مدیران آینده نگر که می خواهند کسب و کار خود را سبز کنند مناسب است:
4. اجتناب از ریسک های بالقوه
شرکت ها می توانند از آینده پژوهی برای درک بهتر ریسک های بالقوه و آمادگی برای رویارویی، اجتناب یا حل آنها استفاده کنند.
5. آمادگی برای مواجهه با تغییرات عمده جهانی
مطالعات آینده یا آینده پژوهی درست مانند یک کتاب علمی تخیلی، ما را با تمام مسائلی که ممکن است به زودی با آنها مواجه شویم آشنا می کند. علاوه بر مسائل مربوط به بازار تجارت، روندهای گسترده و بحران های جهانی ممکن است بر آینده کسب و کارها تاثیر بگذارند. رویدادهای فاجعه آفرین مانند تغییرات آب و هوایی، هوش مصنوعی از کنترل خارجشده، سلاح های نانوتکنولوژی، جنگ هسته ای و بیماری های همه گیر می توانند از جمله این ها باشند. یک متخصص آینده پژوه وظیفه دارد راه حل های عملی برای قرارگیری در هر یک از این موقعیت ها را شناسایی کند.
کتاب های حوزه آینده پژوهی
از برجسته ترین کتاب های منتشر شده در حوزه آینده پژوهی می توان به کتاب های زیر اشاره کرد:
- فراتر از فردا (جستاری در آینده پژوهی)، حمید کریلی، نشر شباهنگ
- مجموعه مقدمه ای بر آینده پژوهی در سازمان، جمعی از نویسندگان، نشر موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی
- آینده پژوهی دولت الکترونیک، دکتر سعید رضا عاملی، نشر امیرکبیر
- کارآفرینی با نگاه آینده پژوهی، محمودرضا گودرزی، نشر نسل نواندیش
- آینده پژوهی در کار و کسب، پرویز درگی، نشر بازاریابی
با این حال، مطالعات آینده چیزی نیست که صرفا با خواندن کتاب بتوان بر آن مسلط شد و نیازمند آموزش تخصصی و حرفه ای است. به همین جهت، ما شرکت در دوره آینده پژوهی را برای مدیران و رهبران کسب و کارها و محققان و افرادی که به حوزه آینده پژوهی علاقه دارند، توصیه می کنیم.
سخن پایانی این که آینده فقط چیزی نیست که برای ما اتفاق می افتد؛ بلکه چیزی است که ما توانایی شکل دادن به آن را داریم. و جالب است این است که هر چه افراد، کسب و کارها و مدیران بیشتری به این حوزه بپردازند، جنبه واقعی تری به خود می گیرد و کاربرد آن روشن تر خواهد شد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد دوره آینده پژوهی می توانید با شماره تلفن 90008000 تماس حاصل نمایید و با مشاوران موسسه علوم و فنون تهران در تماس باشید.
بدون دیدگاه