تفاوت MBA و DBA چیست؟ کدام دوره مدیریتی برای شما مناسب تر است؟ آیا پس از گذراندن دوره MBA الزامی به سپری نمودن دوره بعدی یعنی دکترای حرفه ای کسب و کار برای تمام دانش آموختگان وجود دارد؟ سرفصل های آموزشی این دو دوره چه شباهت ها و تفاوت هایی دارند و چرا MBA مدرک نهایی کسب و کار محسوب می شود، اما DBA می تواند مزیت های بیشتری را در اختیار افراد قرار دهد؟
هر کسی صرف نظر از وضعیت اجتماعی – اقتصادی خود، می‌تواند برای بهتر کردن آینده‌اش تلاش کند. دوره‌های MBA و DBA نیز از جمله دوره‌های پر متقاضی در جهان هستند. و هر سال عده زیادی از افراد برای دریافت مدارک این دو دوره ارزشمند به مدارس کسب و کار و آموزشگاه‌ها مراجعه می‌کنند. تشخیص تفاوت MBA و DBA ممکن است برای برخی افراد سخت یا گیج‌کننده باشد؛ با این حال، تفاوت‌های چشمگیری میان این دو دوره وجود دارد. هردوی این دوره ها در مدارس کسب و کار یا همان بیزینس اسکول ها برگزار می شوند. اما مخاطبان آنها از جهاتی با یکدیگر تفاوت دارند. مخاطبان دوره MBA بیشتر مدیران و کارآفرینان و کارمندان عملیاتی و سرپرستان اجرایی هستند. در حالی که مخاطبان دوره DBA به دنبال تصدی پست های تحقیقاتی و پژوهشی مدیریتی در دانشگاه ها و موسسات آموزشی و یا ایفای نقش به عنوان مشاور مدیریت در سازمان ها هستند.
بنابراین کدام دوره را باید گذراند؟
فرض کنیم شما تصمیم گرفته اید که تحصیلات خود را ادامه دهید و برای کسب موفقیت و بهبود تصویر آینده‌ی خود سرمایه‌گذاری کنید. برای رسیدن به این هدف، قصد دارید وارد دوره‌های تحصیلی شوید و درجه علمی و حرفه‌ای خود ارتقا دهید. در اینجا باید انتخاب کنید کدام دوره یا برنامه‌ی تحصیلی برای شما و اهداف اقتصادی‌تان مناسب‌تر است و بیشتر از بقیه به دردتان می‌خورد.
اما وقتی به سراغ برنامه‌های آموزشی موسسات می‌روید، با انبوهی از اسامی و دوره‌های آموزشی مواجه می‌شوید که ممکن است در عین تنوع اسمی، شبیه به هم به نظر برسند. دوره‌های MBA و DBA هم از این قضیه مستثنا نیستند. در این شرایط، اینکه تصمیم بگیرید به کدام سو باید حرکت کنید می‌تواند دشوار باشد.
اما آیا گران‌ترین دوره آموزشی بهترینِ آنهاست؟ لزوما خیر!
هردوی این مدارک می توانند شایستگی شما را به خوبی نشان دهند. MBA دوره ای محبوب است. بر تعداد متقاضیان دوره DBA نیز روز به روز افزوده می شود، اما احتمالاً از نظر تعداد فارغ التحصیلان، از MBA پیشی نخواهد گرفت. بنابراین گذراندن این دوره می تواند شما را نسبت به سایرین بیشتر متمایز کند و فرصت های جدید و فوق العاده ای را برایتان به ارمغان آورد. گرچه این الزاماً به معنی دریافت حقوق بیشتر نیست (که به مهارت، تجربه و سابقه خود شما بستگی دارد).
DBA شما را با مجموعه مهارت های تخصصی و ضروری آماده می کند، از جمله توانایی تعیین چهارچوب استراتژیک برای یک سوال، تحقیق در مورد نظریه های موجود در رابطه با یک موضوع، به کارگیری یافته ها برای حل یک مشکل، و ارائه راه حل به صورت واضح و مختصر.
بسیاری از فارغ التحصیلان دوره MBA به این فکر می کنند که ادامه تحصیل در DBA فرصتی را برای پیشرفت و اصلاح مهارت ها برایشان فراهم می کند.
دیگر تفاوت MBA و DBA این است که MBA یک مدرک رایج و قابل دسترس است و به همان اندازه عمومیت نیز دارد. اما DBA مدرک خاص تری است که هم تسلط بر موضوع و هم کاربرد در دنیای واقعی را امکان پذیر می کند و مهارت تحقیق، نوشتن و ارائه دادن را در فرد به حد کمال می رساند.
پیش از آن که بخواهید در یکی از این دو دوره ثبت نام کنید، باید فرق MBA و DBA را بدانید. و دوره‌ای را که برای شما مناسب‌تر است تشخیص دهید. گذراندن هر دوی این دوره ها نیازمند صرف وقت و هزینه نسبتا بالاست؛ بنابراین داشتن یک انتخاب تحصیلی درست بسیار مهم است. تفاوت دوره‌های MBA و DBA از جنبه‌های بسیاری می‌تواند مورد بررسی قرار بگیرد. از اهداف، مخاطبین و محتوای درسی گرفته تا هزینه‌ی دوره و تاثیر داشتن مدرک هر کدام در کسب موقعیت‌های شغلی بهتر. در این مقاله به شکل جامع و کامل به شرح خصوصیات و بررسی تفاوت MBA و DBA می‌پردازیم.
تعریف دوره‌ها: MBA و DBA
دانش پذیران دوره MBA با مطالعه مقالات در کتاب های درسی و مجلات، در مورد روندها و نظریه های کسب و کار یاد می گیرند. به این ترتیب آنها با موضوعات و استراتژی های جدید از جمله مدیریت تنوع، جهانی شدن، فناوری و پیش بینی آینده آشنا می شوند. دانش پذیران با حل مشکلات پیچیده دنیای واقعی به چالش کشیده، و به متخصصانی تبدیل می شوند که آماده رهبری سازمان ها و تیم ها هستند.
دانشجویان دوره DBA به نقد نشریات و مجلات می پردازند و دانش خود را در مورد رشته با انجام تحقیقات خود گسترش می دهند. از این طریق، دانش پذیران در دنیای واقعی، تفکر انتقادی مبتنی بر تجارت و مهارت های حل مسئله را به دست می آورند. بنابراین تفاوت MBA و DBA در حوزه مطالعاتی دانش پذیران قابل توجه است.
حتی اگر آموختگان دوره DBA در کسب و کارها و در پست های مدیریتی مشغول به کار شوند، به دلیل انعطاف پذیری آموزه های این دوره، امکان تدریس به عنوان استادان همیار یا مشاوران کسب و کار در صنایع مختلف را خواهند داشت.
بنابراین اگر تفاوت MBA و DBA را بدانیم و آن دو را با هم مقایسه کنیم، مشاهده می شود که دی بی ای بیشتر به مطالعه مستقل متکی است.
مدارک MBA معمولا توسط متخصصان تجارت جاه طلبی که به دنبال پیشرفت شغلی خود با درک و به کارگیری تئوری های تجاری موجود هستند، دنبال می شود. از سوی دیگر، مدرک DBA به متخصصان حوزه کسب و کار این امکان را می دهد تا با توسعه و به کارگیری ایده ها و شیوه های جدید، مشاغل خود را گسترش دهند.
در بیشتر مدارس کسب و کار، مدرک MBA و تجربه حرفه ای اغلب لازمه گذراندن دوره DBA است. با این حال، پیش نیازهای تحصیلی می تواند انعطاف پذیر باشد. بنابراین، ممکن است اگر بخواهید در یک مدرسه کسب و کار در این دوره تحصیل کنید، بدون داشتن مدرک دوره MBA و تنها بر اساس تجارب شغلی خود نیز پذیرفته شوید.
بیشتر تحقیقات در دوره DBA از طریق خواندن مقالات دانشگاهی صورت می‌گیرد که بیشتر شامل همان نظریاتی می‌شود که در دوره‌های MBA تدریس می‌گردند. دوره‌های DBA بیشتر از اینکه بر سودآوری تمرکز کنند، بر اهمیت درک اینکه سود از کجا به دست می‌آید تاکید دارند و حتی نظریه‌های جدیدی در این باره مطرح می‌کنند.
بیشتر بخوانید: رشته MBA چیست؟
برای اینکه بدانیم تفاوت MBA و DBA چیست، باید این دو دوره را از جنبه‌های مختلفی مورد بررسی قرار دهیم. در اینجا فرق MBA و DBA از چند جنبه مهم توضیح داده شده که به شما دیدگاه جامع‌تری از کاربرد هر دوی این دوره‌ها می‌دهد.
تفاوت ام بی ای و دی بی ای
1. دوره MBA رویکرد کلی‌تر و عمومی‌تری نسبت به DBA دارد
اولین تمایز برجسته و تفاوت MBA با DBA ، این است که MBA یک مدرک عمومی در زمینه مدیریت است. در حالی که DBA یک درجه تخصصی‌تر است. DBA مجموعه‌ای از مهارت‌های حرفه‌ای و متناسب با دنیای حقیقی را مانند موضوعات ارزشمند تحقیقاتی یا روش‌های حل مشکل مربوط به یک زمینه‌ی خاص در اختیار شما قرار می‌دهد. MBA یک دوره‌ی استاندارد است. اما با این حال، با این هدف طراحی شده که تنها یک مرور و دیدگاه کلی از تمام جنبه‌های مدیریتی به دانشجو ارائه دهد و جنبه‌ی اختصاصی برای ریز موضوعات سازمانی را ندارد.
2. دانش پذیران دوره DBA نسبت به MBA در درجه‌ی تحصیلی بالاتری قرار می‌گیرند
هرچند هردو دوره نیاز به مدرک دانشگاهی خاص و تجربه‌ی کاری قبلی دارند، MBA در بیشتر اوقات، پیش‌نیاز گذراندن دوره DBA محسوب می‌شود. البته با اینکه تعداد متقاضیان تحصیل در دوره DBA روز به روز بیشتر می‌شود، این به آن معنی نیست که دارندگان گواهینامه MBA حتما باید به تحصیل ادامه دهند تا گواهینامه DBA را نیز به دست بیاورند. به طور عمده، DBA تنها برای آن دسته از فارغ‌التحصیلان MBA مناسب است که بر اساس علایق و اهداف شغلی خود آن را ارزشمند می‌دانند.
3. در MBA از دانشی که در حال حاضر وجود دارد استفاده می‌شود، اما در DBA تنها حین تحصیل از دانش موجود استفاده شده و پس از اخذ مدرک، خود شخص به تولید دانش می‌پردازد
در دوره MBA شما ممکن است یک مورد مطالعاتی را بررسی و تجزیه و تحلیل کنید و خود را در جایگاه مدیریتی آن قرار دهید تا بفهمید چطور باید مشکلاتش را حل کنید. اما در دوره DBA ممکن است خود یک مورد مطالعاتی را خلق کنید و برای آن مدل بسازید یا طرحی را در سازمان خود یا سازمان دیگری پیاده کنید. بنابراین تفاوت MBA و DBA به کاربرد و نحوه استفاده از آموخته‌های این دو رشته نیز برمی‌گردد.
4.دانش پذیران MBA اغلب جوان‌تر هستند و تجربه شغلی کمتری دارند
مدرک MBA عموما به درد دانش پذیرانی می‌خورد که از قبل تخصص‌های کسب و کار را دارند. اما می‌خواهند آن را توسعه دهند و بهبود ببخشند. همچنین برای افرادی مناسب است که به دنبال کارآفرینی و راه‌اندازی یک کسب و کار جدید هستند تا درهای جدیدی را به روی خودشان باز کنند.
گرچه MBA به این افراد محدود نمی‌شود و افرادی هم که تجربه شغلی کافی در رزومه‌ی خود ندارند و می‌خواهند وارد مدارس کسب و کار شوند، به دنبال آن می‌روند. این برنامه برای کسانی که در جست‌و‌جوی مهارت‌های مدیریتی یا دستیابی به موقعیت‌های رهبری هستند یک دوره ایدئال است. اما وقتی صحبت از فرق DBA با MBA به میان می‌آید، باید اشاره کرد که DBA بیشتر برای کسانی است که همین حالا نیز کسب و کار موفقی دارند، ولی می‌خواهند خود را به چالش بکشند و گام آموزشی بزرگ‌تری برای آینده‌ی خود بردارند. بیشتر دانش پذیران DBA دوره‌ی MBA را گذرانده‌اند.
5.مدرک MBA شخص را در سازمان و کسب و کار به موفقیت می‌رساند، اما مدرک DBA مانند پلی میان دنیای تجارت و دنیای علوم دانشگاهی است
با اینکه دانش‌آموزان DBA به احتمال زیاد در صنایع و شرکت‌های مختلف مشغول به کار هستند، اخذ این درجه به آنها کمک می‌کند تا با توجه به انعطاف و گستردگی توانایی‌های خود، امکان قرار گرفتن در موقعیت‌های شغلی متفاوتی از قبیل تدریس به عنوان استادیار را کسب کنند. تفاوت MBA و DBA در اینجاست که MBA بیشتر برای بازار کار و مشاغل مدیریتی مناسب است و DBA برای محیط آموزشی.
6.حقوق دریافتی یک فارغ‌التحصیل DBA بسته به تجربه‌اش ممکن است کمتر، مساوی یا بیشتر از کسی باشد که گواهینامه MBA دارد
فارغ‌التحصیلان MBA و DBA معمولا پست‌های مدیریتی و اجرایی را به عهده می‌گیرند که حقوق دریافتی بسیار بالایی دارند. هردوی این مدارک می‌توانند راه را برای رسیدن به موقعیت‌های شغلی سطح بالا هموار کنند. هرچند میزان مسئولیت و شرح شغلی آنها با یکدیگر متفاوت است.
حقوق دریافتی یک مدیر با گواهینامه MBA بر اساس شرکت و نوع شغل تغییر می‌کند. سرپرست ارشد اجرایی (CEO)، سرپرست ارشد مالی (CFO)، سرپرست ارشد عملیاتی (COO)، تحلیل‌گر مالی، مدیر عملیات و مدیر پروژه از عناوین شغلی MBA با بالاترین درآمد هستند.
بیشتر بخوانید: بازار کار رشته MBA
حقوق دارندگان مدرک DBA در پست‌های مدیریتی نیز بسیار بالاتر از سطح متوسط است. متخصصانی که این مدرک را اخذ نموده‌اند، می‌توانند در موقعیت‌های شغلی مشابه یا حتی دقیقا همان شغل‌ها فعالیت داشته باشند.
با این حال صرف نظر از گواهینامه ، داشتن سال‌ها تجربه‌ی عملی می‌تواند تاثیر بسیار بیشتری بر میزان درآمد شما داشته باشد. که اغلب افرادی که به دنبال کسب مدرک DBA هستند، این ویژگی را دارند.
7. MBA بالاترین گواهینامه (مدرک نهایی) در حوزه کسب و کار محسوب می‌شود
مدرک نهایی درجه‌ای است که به شخصی اعطا می‌شود که در یک زمینه‌ی خاص به بالاترین درجه‌ی ممکن رسیده باشد. برای مثال مدارک دکترا (البته نه همه‌ی آنها) چنین مدارکی محسوب می‌شوند. اما در حوزه مدیریت کسب و کار با اینکه مدرک دکترا یا همان DBA نیز وجود دارد، MBA عموما درجه یا مدرک نهایی مدیریت کسب و کار محسوب می‌شود. از آنجا که DBA تنها اختصاص به دنیای کسب و کار ندارد و برای کسانی هم که به دنبال تحقیقات و تولید علم مدیریت هستند به کار می‌آید، دریافت آن الزاما به تمام مدیران و فعالان حوزه کسب و کار توصیه نمی‌شود.
بیشتر بخوانید: مدیریت کسب و کار چیست؟
8. هزینه دوره ، دیگر تفاوت MBA و DBA می باشد
دیگر تفاوت MBA و DBA مربوط به هزینه شرکت در این دوره‌هاست. ممکن است هزینه دوره DBA بر اساس معیارهای متفاوتی کمتر یا بیشتر از دوره MBA باشد. البته ارزان‌تر بودن یک دوره به معنای بی‌ارزش بودن آن نیست.
جمع بندی تفاوت MBA و DBA
در مجموع، کسانی به دنبال دریافت مدرک DBA می‌روند که می‌خواهند خود را خارج از حوزه‌ی کسب و کار موفقیت‌آمیز فعلی‌شان به چالش بکشند. در مقابل، MBA برای کسانی مناسب است که امید دارند کسب و کار خود را بیشتر توسعه دهند. یا می‌خواهند کسب و کار جدیدی برای خود راه‌اندازی کنند.
علی‌رغم تفاوت MBA و DBA ، هردوی این گواهینامه ها دانش پذیران را برای ایفای نقش‌های مدیریتی و رهبری آماده می‌کنند. با این حال کسانی که برای دریافت DBA اقدام می‌کنند، بیشتر می‌توانند انتظار موقعیت‌های شغلی اجرایی و نقش‌های رهبری در تحقیقات و دانشگاه‌ها را داشته باشند.
در نهایت خود شما هستید که باید با توجه به شرایط خودتان و بررسی وجود تمایز و تفاوت MBA و DBA ، به این سوال پاسخ دهید که در حال حاضر به چه چیزی نیاز دارید؟ دانش تحقیق یا مهارت برای موفقیت در تجارت؟ پاسخ به این سوال می‌تواند در سرنوشت کسب و کار و زندگی شما اثرگذار باشد. و کمکتان کند تا با انتخاب دوره‌ی مناسب، از صرف زمان و هزینه‌ی اضافی جلوگیری نمایید. در انتخاب برنامه‌ی آموزشی خود دقت عمل کافی به خرج دهید. و چنان‌چه به دریافت راهنمایی بیشتری نیاز داشتید، می‌توانید با کارشناسان موسسه علوم و فنون تهران تماس بگیرید.
بیشتر بخوانید: DBA چیست؟
در این مطلب تلاش کردیم تفاوت MBA و DBA را بصورت کامل خدمت شما کاربران عزیز شرح دهیم. اما حتی با دانستن تفاوت ام بی ای و دی بی ای ، باز هم باید چند مورد مهم دیگر را در مورد این دوره‌ها بدانید تا بهتر بتوانید تشخیص دهید کدام‌یک برای شما مناسب‌تر است. شاید حتی نیاز باشد به سراغ دوره‌های دیگری بروید و MBA و DBA را فراموش کنید! ممکن است در این زمینه هنوز سوالاتی داشته باشید؛ مانند اینکه:
سوال: آیا بدون داشتن مدرک MBA می‌توان مدرک DBA را اخذ کرد؟
پاسخ: معمولا برای گذراندن دوره DBA، داشتن مدرک MBA و تجربه‌ی حرفه‌ای الزامی است. با این حال، پیش‌نیازهای تحصیل در دوره DBA می‌تواند با توجه به شرایط گوناگون متغیر باشد. بنابراین ممکن است بتوانید بدون داشتن مدرک MBA (اما با داشتن تجربه‌ی غنی شغلی در دنیای واقعی) برای گذراندن دوره و دریافت DBA اقدام کنید.
سوال: کدام دوره بیشتر با اهداف شخص من تناسب دارد؟
پاسخ: افراد اغلب به دنبال پاسخ روشنی برای این سوال که تفاوت MBA و DBA چیست می‌گردند. و می‌خواهند بدانند کدام دوره آنها را نسبت به دیگران برجسته‌تر و تواناتر می‌کند. البته باید توجه داشت هدف هر شخص با دیگری متفاوت است. و حتی وقتی صحبت از حقوق و درآمد می‌شود، بستگی به این دارد که خصوصیات هر دانشجو چیست و می‌خواهد با مدرک خود به دنبال چه نوع شغلی بگردد.
در دوره MBA دانشجویان یاد می‌گیرند چطور مدیر بهتری باشند، در حالی که در دوره DBA دانشجویان یاد می‌گیرند چطور بهتر تحقیقات انجام دهند. اینکه کدام یک برای شما بهتر است، بستگی به علایق و اهداف کاری شما در آن لحظه دارد. هیچ‌کدام از این دو دوره بهتر یا بدتر از دیگری نیست. و اگر هردو را نیز بگذرانید، امکان بیشتری برای قرار گرفتن در موقعیت‌های شغلی بسیار جذاب با حقوق واقعا بالا را خواهید داشت.
سوال: اگر نتوانم هیچ‌کدام از این گواهینامه ها را دریافت کنم چه اتفاقی می‌افتد؟
پاسخ: اگر مایل به دریافت مدرک MBA هستید اما نمی‌توانید هزینه‌ی آن را پرداخت کنید، گزینه‌های دیگری نیز خواهید داشت. کاملا قابل درک است؛ چرا که شرکت در دوره MBA هزینه بالایی دارد که پرداخت آن برای هر کسی راحت نیست. به همین علت است که دوره‌های آنلاین با هزینه کمتر یا دروس دوره به صورت جداگانه برگزار می‌شود که نیاز به پرداخت هزینه سنگین یا مراجعه به محل آموزشگاه ندارند.
